امروز در سایت دکتر بحرینی ناباروری یکی از چالش‌های مهمی است که ممکن است در مسیر زندگی زوج‌ها ظاهر شود. بسیاری از افراد تا زمانی که تصمیم به فرزندآوری نمی‌گیرند، از وضعیت باروری خود آگاهی ندارند و زمانی متوجه مشکل می‌شوند که بارداری رخ نمی‌دهد. در چنین شرایطی، دانستن اطلاعات درست و علمی درباره دلایل ناباروری، اولین و مهم‌ترین قدم است. این مقاله با زبانی ساده و قابل فهم برای همه، به بررسی دلایل ناباروری در زنان و مردان می‌پردازد و به شما کمک می‌کند آگاهانه‌تر تصمیم بگیرید.
ناباروری چیست و چه زمانی باید نگران شد؟
ناباروری، به ناتوانی در باردار شدن پس از ۱۲ ماه رابطه جنسی منظم بدون استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری گفته می‌شود. اگر سن زن بیش از ۳۵ سال باشد، این زمان به ۶ ماه کاهش می‌یابد. این مشکل می‌تواند هم در زنان و هم در مردان وجود داشته باشد و حتی گاهی هیچ دلیل مشخصی برای آن یافت نمی‌شود.
نکته مهم این است که ناباروری یک مشکل رایج‌تر از چیزی است که تصور می‌شود. تخمین زده شده که حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از زوج‌ها در سراسر جهان با این موضوع مواجه هستند. بنابراین، اگر شما یا همسرتان برای مدت طولانی تلاش کرده‌اید ولی بارداری حاصل نشده، این مسئله لزوماً نگران‌کننده نیست، اما نیاز به بررسی پزشکی دارد.
عوامل ناباروری در زنان
در بسیاری از موارد، دلیل ناباروری مربوط به شرایط جسمی یا هورمونی در زنان است. یکی از شایع‌ترین دلایل ناباروری در زنان، اختلال در تخمک‌گذاری است. این اختلال ممکن است باعث شود تخمک‌ها به صورت منظم یا در زمان مناسب آزاد نشوند. شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، اختلالات تیروئیدی، یا افزایش هورمون پرولاکتین می‌توانند باعث ایجاد چنین مشکلاتی شوند. این وضعیت‌ها معمولاً از طریق آزمایش خون و سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند.
علاوه بر این، مشکلات ساختاری در سیستم تولید مثل زنان نیز می‌توانند منجر به ناباروری شوند. برای مثال، اگر لوله‌های فالوپ (لوله‌های رحمی) بسته یا آسیب‌دیده باشند، مسیر رسیدن اسپرم به تخمک مسدود می‌شود. این نوع مشکلات معمولاً نتیجه عفونت‌های لگنی مزمن، جراحی‌های گذشته یا حاملگی خارج‌رحمی هستند.
عامل مهم دیگری که در زنان باید در نظر گرفته شود، اندومتریوز است. در این بیماری، بافتی مشابه بافت داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند و باعث درد، التهاب و حتی چسبندگی اندام‌ها می‌شود. این شرایط می‌تواند شانس بارداری طبیعی را کاهش دهد.
سن زنان نیز نقش بسیار مهمی در باروری دارد. با افزایش سن، کیفیت و تعداد تخمک‌ها کاهش می‌یابد. به‌طور خاص، پس از ۳۵ سالگی این کاهش سرعت می‌گیرد و احتمال بارداری کمتر می‌شود. به همین دلیل است که توصیه می‌شود زنان اگر تصمیم به فرزندآوری دارند، در سنین پایین‌تر اقدام کنند.
ناباروری در مردان؛ واقعیتی که نباید نادیده گرفته شود
بر خلاف تصور بسیاری از افراد، ناباروری فقط مربوط به زنان نیست. در واقع، در حدود ۴۰ درصد از موارد ناباروری، مشکل مربوط به مردان است یا مردان در آن نقش دارند. مشکلات باروری مردانه اغلب مربوط به کیفیت و کمیت اسپرم است. اسپرم‌هایی که تعداد کمی دارند، به‌درستی حرکت نمی‌کنند یا شکل غیرعادی دارند، نمی‌توانند با تخمک ترکیب شده و باروری ایجاد کنند.
یکی از دلایل شایع کاهش کیفیت اسپرم در مردان، واریکوسل است. این بیماری باعث گشاد شدن رگ‌های بیضه می‌شود و دمای بیضه را افزایش می‌دهد؛ در نتیجه تولید اسپرم مختل می‌شود. واریکوسل با یک معاینه ساده قابل تشخیص است و در بسیاری از موارد با عمل جراحی بهبود می‌یابد.
در کنار مسائل جسمی، سبک زندگی نیز می‌تواند به طور مستقیم بر باروری مردان تأثیر بگذارد. مصرف سیگار، الکل، مواد مخدر، اضافه وزن، استرس مزمن و حتی نشستن طولانی‌مدت می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم یا آسیب به DNA اسپرم شود. همچنین قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی یا حرارت زیاد (مانند استفاده زیاد از سونا یا لپ‌تاپ روی پا) می‌تواند به کیفیت اسپرم آسیب بزند.
اختلالات هورمونی نیز در مردان دیده می‌شوند، هرچند کمتر از زنان. کاهش سطح تستوسترون، یا عملکرد نامناسب غده هیپوفیز و تیروئید، از جمله عواملی هستند که می‌توانند باروری مردان را کاهش دهند.
عوامل مشترک در ناباروری زوج‌ها
در بسیاری از مواقع، هم زن و هم مرد دچار مشکلات باروری هستند. در این موارد، شناسایی دقیق و درمان به‌موقع هر دو طرف اهمیت زیادی دارد. گاهی اوقات حتی ممکن است هیچ مشکل پزشکی مشخصی یافت نشود، اما زوج هنوز هم قادر به بارداری نیستند. به این حالت، ناباروری با علت نامشخص گفته می‌شود.
برخی از عوامل مشترک بین زنان و مردان که می‌توانند باعث ناباروری شوند عبارت‌اند از:
- بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های خودایمنی یا تیروئیدی
- عفونت‌های منتقله از راه جنسی (مانند کلامیدیا و سوزاک) که در صورت عدم درمان، می‌توانند باعث آسیب به اندام‌های تولید مثل شوند
- تغذیه نامناسب و کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری
- قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها و فلزات سنگین مانند سرب یا جیوه
در همه این موارد، انجام آزمایش‌های دقیق و گفت‌وگو با پزشک متخصص می‌تواند به تشخیص صحیح و درمان مؤثر کمک کند.
تشخیص ناباروری؛ گام اول به‌سوی درمان
در صورتی که بارداری پس از ۶ تا ۱۲ ماه تلاش حاصل نشده باشد، بهتر است هر دو طرف برای ارزیابی وضعیت باروری به پزشک مراجعه کنند. پزشک ابتدا با گرفتن شرح حال کامل و بررسی سبک زندگی، تاریخچه بیماری‌ها و الگوهای قاعدگی، وضعیت ابتدایی را ارزیابی می‌کند.
در مرحله بعد، معمولاً برای زنان سونوگرافی رحم و تخمدان‌ها، آزمایش‌های هورمونی و بررسی عملکرد تخمک‌گذاری انجام می‌شود. برای مردان نیز آنالیز مایع منی (Semen Analysis) اطلاعات مهمی درباره تعداد، تحرک و شکل اسپرم‌ها در اختیار پزشک قرار می‌دهد. در صورت نیاز، آزمایش‌های تکمیلی مانند بررسی انسداد مجاری، MRI یا تست‌های ژنتیکی انجام می‌شود.
تشخیص زودهنگام، کلید موفقیت در درمان ناباروری است. هرچه زودتر مشکل مشخص شود، احتمال اینکه درمان با موفقیت انجام شود بیشتر است.
آیا ناباروری درمان دارد؟
خبر خوب این است که در بسیاری از موارد، ناباروری قابل درمان است. بسته به دلیل اصلی ناباروری، درمان‌ها ممکن است شامل مصرف داروهای هورمونی، جراحی، تغییر سبک زندگی یا استفاده از روش‌های کمک‌باروری مانند IVF یا IUI باشد.
روش‌های درمانی همیشه نیاز به زمان دارند و ممکن است نتایج سریع حاصل نشود. آنچه اهمیت دارد صبر، استمرار و پشتیبانی عاطفی بین زوج‌ها در این مسیر است. همچنین مراجعه به پزشک متخصص و پیروی دقیق از دستورالعمل‌های درمانی، شانس موفقیت را افزایش می‌دهد.
در برخی موارد نادر، ممکن است امکان بارداری طبیعی وجود نداشته باشد. در این شرایط، گزینه‌هایی مانند استفاده از تخمک یا اسپرم اهداشده، رحم جایگزین یا فرزندخواندگی مطرح می‌شوند. انتخاب راه‌حل نهایی به شرایط جسمی، روحی و تصمیم شخصی زوج بستگی دارد.
نتیجه‌گیری: با آگاهی و امید، قدم بردارید
ناباروری یک چالش جدی اما قابل مدیریت است. دانستن دلایل مختلف ناباروری در زنان و مردان، به افراد کمک می‌کند تا با دید بازتری نسبت به این مشکل نگاه کنند. تشخیص زودهنگام، برخورد علمی و دریافت حمایت مناسب از پزشکان، اطرافیان و شریک زندگی می‌تواند این مسیر را هموارتر کند.
هیچ‌کس نباید به دلیل ناباروری احساس تنهایی یا شرم کند. امروزه گزینه‌های درمانی زیادی وجود دارد که می‌توانند شانس بارداری را بالا ببرند. مهم‌ترین نکته، شروع گفتگو، بررسی علت و تلاش برای یافتن راه‌حل مناسب است.
بدون نظر